Pytacie, jak opodatkowane są stypendia – te polskie i zagraniczne. Artykuł dedykujemy wszystkim tym, którym system podatkowy w Polsce spędza sen z powiek. Nie martwcie się, w tym tekście znajdziecie wszystko to, co powinniście wiedzieć w temacie podatków i stypendiów!

Stypendia a podatki

Opodatkowanie stypendiów w Polsce jest uzależnione do rodzaju stypendium. Wolne od podatku dochodowego są:

• stypendia i zapomogi, o których mowa w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, np. stypendium rektora, stypendium socjalne, inne programy i przedsięwzięcia w celu realizacji polityki naukowej państwa.

W przypadku innych stypendiów (przyznawanych przez osoby lub inne instytucje, np. organizacje pozarządowe) zwolnienie z podatku ma zastosowanie, o ile zasady ich przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki. To znaczy, że np. o taką zgodę musza ubiegać się niektórzy organizatorzy programów stypendialnych, a decyzja podejmowana jest przez ministerstwo.

Podsumowując, zwolnienie podatkowe nie dotyczy wszelkich świadczeń pieniężnych, które uznawane są za stypendia.

Stypendia a zwolnienie z PIT do 26. roku życia

Od 1 sierpnia 2019 r. obowiązuje zwolnienie z opodatkowania wynagrodzeń osób do ukończenia 26 roku życia. Zasady korzystania z zerowego PIT dla młodych osób są korzystne dla zatrudnionych na umowie o pracę, pracę nakładczą i zlecenie. Nie wszystkie wynagrodzenia i przychody objęte są zwolnieniem, a kwota wolna – zależy od wynagrodzenia brutto. Zwolnienie z podatku obejmie przychody ze stosunku pracy i umów zlecenia do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Mimo podwyższenia w 2022 roku wysokości pierwszego progu podatkowego do 120 000 zł limit zwolnienia z PIT pozostał na poziomie dawnego pierwszego progu podatkowego, tj. 85 528 zł.

Najkorzystniejszą sytuację w tym zakresie mają uczniowie studenci do ukończenia 26. roku życia, zatrudnieni na podstawie umowy zlecenie. Z racji nauki (studiowania) i specyfiki umowy zlecenia nie opłacają składek ZUS. W praktyce więc przy umowie np. na 10 000 zł brutto – wypłacane jest 10 000 zł netto.

Jest to zatem ciekawy instrument, alternatywny do stypendiów dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania są określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendiów dla uczniów i studentów przyznawanych przez organizacje pozarządowe. Stypendia te są bowiem limitowane w zwolnieniu PIT – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3800 zł. Tymczasem, podpisując umowę zlecenie z osobą do 26 roku życia można wypłacić do 85 528 zł rocznie bez PIT.

Jak opodatkowane są stypendia zagraniczne?

O zwolnieniu podatkowym osób wyjeżdżających w ramach programu Erasmus pisaliśmy już kilka lat temu.

Według ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wolna od podatku dochodowego jest część dochodów osób, które czasowo przebywają za granicą i których część lub całość dochodów pochodzi ze stypendiów. Aby nie musieć płacić podatku dochodowego, ich wysokość dochodów nie może przekraczać równowartości diety z tytułu zagranicznych podróży służbowych.

Szczególna regulacja dotyczy programu Erasmus+. Otrzymywane w ramach tego programu stypendia są w całości zwolnione z podatku dochodowego. Odbywa się to na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 października 2018 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) od dochodów (przychodów) z tytułu stypendiów otrzymywanych w ramach programu Erasmus+. Przepis ten może stanowić podstawę do zwolnienia również w przypadku innych programów stypendialnych.

W pozostałych przypadkach, dochody z tytułu zagranicznych stypendiów dla osób mających miejsce zamieszkania w Polsce podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. (ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej przez Polskę z państwem wypłaty stypendium. Listę państw, z którymi Polska ma zawartą taką umowę, dostępna jest na rządowym portalu podatkowym. W dużym uproszczeniu oznacza to, że jeśli płacimy podatki w tym kraju, nie musimy płacić podatków w Polsce, i vice versa.

Jak opodatkowane są stypendia dla pracowników?

Stypendium dla pracowników finansowane przez pracodawcę, w celu jego dalszego kształcenia, co do zasady podlega zwolnieniu z opodatkowania PIT. Wolna od podatku dochodowego jest:

• wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego.

Inne stypendia zwolnione z PIT

Poniżej znajdziecie listę innych programów z informacją, jak opodatkowane są stypendia niewymienione wyżej.

1. Stypendia i inne środki finansowe Narodowej Agencji Wymiany, o których mowa w art. 18 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o Narodowej Agencji Wymiany.
2. Stypendia przyznawane przez instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz instytuty badawcze, z ich funduszy stypendialnych.
3. Stypendia na prowadzenie badań naukowych lub prac rozwojowych przez naukowca z zagranicy, o których mowa w art. 70b ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk.
4. Stypendia i inne świadczenia otrzymywane w ramach programu wymiany stypendialnej Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta.
5. Świadczenia pomocy materialnej dla uczniów i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz inne stypendia za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
6. Stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Mowa także o stypendiach dla uczniów i studentów przyznane przez organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą Internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3800 zł.

Wszystkie wskazane powyżej stypendia są zwolnione od opodatkowania całościowo, za wyjątkiem stypendiów wskazanych w punkcie 6, które są limitowane kwotowo. Limit kwoty dotyczy zatem kwoty dochodu stypendysty, a nie stypendium.

Zatem otrzymując dwa stypendia od dwóch organizacji pozarządowych, stypendysta powinien poinformować o tym organizatorów, aby nie zostały naliczone dwa limity kwoty zwolnionej. Alternatywnie, w przypadku nie pobrania przez fundatora odpowiedniej zaliczki na PIT, stypendysta powinien skorygować to w deklaracji rocznej.

Zmiany w tym, jak opodatkowane są stypendia w Polsce

Przed 1 stycznia 2011 r. zasady liczenia limitu zwolnienia dla stypendiów były nieco inne. Wówczas przepisy zwalniały z podatku stypendia do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 380 zł. Obecnie limit zwolnienia ma charakter roczny, przy czym wynosi on równowartość dotychczasowej kwoty zwolnienia dla 10 miesięcy. Daje to limit kwoty 3800 zł rocznie. Na pozór wydaje się to niekorzystne (biorąc pod uwagę, że w roku jest 12 miesięcy). Należy jednak zauważyć, że stypendia często wypłacane są przez pół roku, 9 miesięcy nauki (rok szkolny) lub 10 miesięcy nauki (rok akademicki).

Dodatkowo zmiana sposobu liczenia zwolnienia (limit roczny zamiast limitu miesięcznego) powoduje, że w niektórych przypadkach – gdy podatnik pobiera stypendium wyższe niż 380 zł miesięcznie tylko przez część roku, np. przez semestr – skorzysta on ze zwolnienia podatkowego (z którego na gruncie poprzednich przepisów nie mógłby skorzystać).

Od podatku mogą być zwolnione także stypendia fundowane przez organizacje prowadzące działalność w sferze pożytku publicznego, o której mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W praktyce chodzi o to, żeby fundatorem stypendium była organizacja pozarządowa (np. fundacja, stowarzyszenie).

Artykuł został przygotowany na podstawie Analizy prawnej systemu stypendialnego w Polsce stworzonej przez Kancelarię Radcy Prawnego Tomasz Klemt na zlecenie Fundacji Dobra Sieć. Stan prawny: 7 lipca 2022 roku.

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.

Wesprzyjcie nasz portal!

Na koniec gorąco zachęcamy do wsparcia naszych działań za pomocą Fanimani oraz Portalu Patronite. Jeśli chętnie zaglądacie na nasz portal, to w podlinkowanych tu artykułach znajdziecie kilka sposobów na podziękowanie za naszą pracę.

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.