To spotkanie było wyjątkowe. Zastanawialiśmy nad tym, jak trudne jest przeliczanie talentów i osiągnięć, jak trudne jest decydowanie o tym, kto otrzyma stypendium.  Wydźwięk spotkania był jednak szerszy, to było poszukiwanie nie idealnego stypendysty, a „idealnej” formuły stypendialnej. Nikt z organizatorów i organizatorek nie twierdził, że jego czy jej program jest perfekcyjny. Wręcz przeciwnie – każdy starał się dostrzec zarówno zalety jak i braki swojej propozycji. Każdy chciał uczyć się od innych. I chyba to było najbardziej wartościowe w tym wydarzeniu.

Dla nas to spotkanie było szczególne z dwóch powodów.

• Pierwszy raz od dawna udało nam się spotkać z organizatorami stypendiów na żywo i bardzo się z tego cieszymy.  Lubimy spotkania online, ciężko jest jednak zastąpić dynamikę grupy, energię w powietrzu, która tworzy się ilekroć kilka lub kilkanaście osób o różnorodnych doświadczeniach i poglądach zbierze się w jednym miejscu.
• Po drugie, staraliśmy się wczuć (i zachęcaliśmy do tego wszystkich uczestników) w rolę stypendystów i stypendystek, pomyśleć o ich celach i potrzebach, zarówno tych zagospodarowanych, jak i tych niespełnionych.

Cykl ,,Stypendia Przyszłości III” zaczęliśmy od owocnego spotkania online.  Wtedy zastanawialiśmy się, jak promować laureatów stypendiów i jak nawiązać z nimi więź.  Warto też wspomnieć o publikacjach, które są owocem naszych poprzednich cyklów spotkań Stypendia Przyszłości. 

Wstęp – Skojarzenia. Mój program stypendialny jest jak…

Lokomotywa.  Trampolina. Co łączy te słowa? Takie skojarzenia mieli uczestnicy, szukając trafnej metafory dla swojego programu stypendialnego. Lokomotywę można rozumieć jako symbol rozwoju dla stypendystów. Naturalnie nasuwa się pytanie: na jakich warunkach można do niej zdobyć bilet?  Właśnie nad tym zastanawialiśmy się w dalszej części programu!

Ciekawym skojarzeniem, które pojawiło się w dyskusji jest też ul. W tym kontekście program stypendialny to sieć naczyń połączonych, w której wszyscy działają dla jednego wspólnego celu. Oczywiście tym celem jest sukces stypendystów oraz rozwój młodzieży.

Część pierwsza – idealny stypendysta?

,,Czy kryterium ocen szkolnych to dobry sposób wyboru kandydatów?” To jedno z prowokujących do myślenia pytań, które zadaliśmy uczestnikom spotkania.  Odpowiedzi były całkiem różnorodne. Szczególna dyskusja rozwinęła się na temat uwzględniania średniej jako ważnego kryterium decyzji, kto otrzyma stypendium.  Ciekawe podejście do tego zagadnienia ma Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci. Kryteria stypendiów tej organizacji w ogóle nie uwzględniają średniej. Fundusz kieruje się wtedy przede wszystkim pytaniem: czy ten młody człowiek potrzebuje nas, żeby się rozwijać? Pojawia się też pytanie – czy my danej osobie jesteśmy w stanie coś zaoferować?

Warto nadmienić, że większość programów mimo wszystko uwzględnia średnią jako ważne kryterium.  Dla British Alumni Society dobre oceny szkolne to papierek lakmusowy, dowód, że potencjalny stypendysta poradzi sobie z wymaganiami edukacji w szkole z internatem zagranicą.

Kontynuacja dyskusji na temat kryteriów nastąpiła po zadaniu drugiego pytania: czy oceny talentu, zaangażowania kandydatów do stypendium powinny mieć skalę punktową?

Zastawialiśmy się też, czy istnieje „idealny stypendysta” i jakie ma cechy. Część organizatorów rzeczywiście ma dość silne wyobrażenie na temat idealnego stypendysty czy stypendystki.  Podejmując decyzję o wyborze laureatów porównują swoją wizję ze zgłoszonymi kandydaturami.  Co ciekawe niektórzy stwierdzili, że taki ideał wcale nie musi być tylko wyobrażeniem, czasem naprawdę zdarzają się kandydatury bliskie perfekcji! Z drugiej strony, dla części osób „idealna osoba” nie istnieje. Sam sposób myślenia o kandydujących osobach w ten sposób jest sprzeczny z ich sposobem działania.

Część druga – prezentacja

Krótka i treściwa prezentacja prowadzącego Arkadiusza Kleja porównywała stypendia do polityk publicznych.  Bez wątpienia zarówno reformy, jak i programy stypendialne muszą odpowiadać na realne zapotrzebowania, mają na celu zaspokojenie potrzeb.  W tym ujęciu trafność programu jest szczególnie istotna.  Idąc dalej można zobaczyć kolejne podobieństwo.  Zarówno twórcy polityk publicznych, jak i programów stypendialnych po pewnym czasie weryfikują trwałość i skuteczność swoich programów.  Nie każdy ma energię czy motywację do realnej ewaluacji pierwotnie przyjętych założeń. Jak pokazywała prezentacja, od tej zdolności zależeć może jednak długotrwały sukces danego programu. Skuteczne programy stypendialne budują stałą społeczność osób wdzięcznych, które w perspektywie lat same stają się darczyńcami/wolontariuszami inicjatywy.  Trwałość buduje się poprzez społeczność, której można stworzyć miejsce do „realizacji” swojej wdzięczności.

Taki sposób myślenia stawia przed programami bardzo wysokie wymagania.  Czasem operatorzy programu po prostu wykonują powierzone im zadanie i na tym ogranicza się ich praca. Czy rzeczywiście trzeba od siebie wymagać trwałości i skuteczności? Może to być coś, do czego dany program będzie dojrzewał latami. Ale właśnie na tym polega rozwój!

Część trzecia – strategia i misja. Kto otrzyma stypendium?

To był jeden z najciekawszych momentów spotkania. Uczestnicy zostali dobrani w pary, obowiązkowym kryterium była przynależność do dwóch różnych organizacji.  Ćwiczenie było oparte na wypełnieniu tak zwanej ,,canvy”. Jest to narzędzie zaprojektowane dla twórców stypendiów, którzy chcą przemyśleć, w jaki sposób projektują kryteria wyboru swoich stypendystów.  Wywołało to żywą dyskusję i realną refleksję w parach. Przejdźmy przez najważniejsze zagadnienia:

• Po czym poznać, że program stypendialny przynosi efekty? Wnioskując z wypowiedzi uczestników spotkania, w części programów warto sprawdzić, czy uczniowie dostają się na wybrane przez siebie studia w Polsce i dobre studia zagraniczne. Ważne jest stworzenie twardych wskaźników.
• Efekty można też poznać po zmianach w miękkich kompetencjach uczestników programów.  Kiedy program naprawdę działa, stypendysta staje się otwarty i odważny, przestaje być ugodowy.  Potrzeba zmiany staje się dla niego/dla niej kluczową wartością.
• Im większy program, tym trudniej rozumieć go, po prostu „znając” stypendystów. Duże programy potrzebują narzędzi z pogranicza badań ilościowych oraz analiz ekonomicznych, podczas gdy małe mogą się skutecznie opierać na wywiadach z podopiecznymi.

Drugim ważnym pytaniem, na które starali się w tej części odpowiedzieć sobie uczestnicy programu było: ,,Czego potrzebują stypendyści?”. Pojawiło się wiele ciekawych odpowiedzi:

• Umiejętności rozmawiania, czytania ze zrozumieniem, prezentowania wyników badań.
• Wyzwań, kontaktów ze specjalistami w danej dziedzinie, życzliwej krytyki i informacji, co mogą zrobić lepiej.
• Kompetencji społecznych, rozmowy, braku presji sukcesu.
• Życzliwej grupy, poczucia przynależności, rozmów o pasji, ścieżki rozwoju.

Te odpowiedzi są spójne z wnioskami naszego pierwszego spotkania online w ramach Stypendiów Przyszłości III. Zastanawialiśmy się wtedy ,,jak mówić o stypendystach i stypendyst(k)ach”. Wtedy także niektórzy uczestnicy spotkania kładli nacisk na integrację stypendystów i rozwijanie ich społecznych kompetencji.

Wsparcie dla stypendystów

Idąc dalej zastanawialiśmy się nad strategią wsparcia, jaką mogą zaproponować stypendyst(k)om organizatorzy. W tej części ćwiczenia ciekawa była perspektywa Fundacji BNP Paribas i ich programu stypendialnego ,,Klasa”. W programie tym wsparcie młodzieży obejmuje szeroki i zróżnicowany zakres.

Co istotne, coraz więcej programów stypendialnych w Polsce decyduje się na wsparcie pozafinansowe w postaci m.in. eksperckich szkoleń czy webinarów, mentoringu, spotkań integracyjnych i sieciujących, doradztwa zawodowego, możliwości realizacji autorskich projektów społecznych lub edukacyjnych i nie tylko.

Jak widać ważne jest nie tylko, kto otrzyma stypendium. Kluczowe jest także odpowiednie wsparcie tych osób. Co ważne, gdy oceniamy odpowiedniość wsparcia nie powinniśmy się kierować tymi osobami, które z nami zostały.  Warto też szukać głosu stypendystów, którzy z różnych powodów zniknęli z naszego radaru. Warto rozumieć czemu to się stało.

W trakcie prac w grupach pojawiło się też pojęcie wsparcia psychologicznego. Wzrasta świadomość na temat wagi zdrowia psychicznego w Polsce i na świecie, a organizatorzy stypendiów starają się podążać za tym pozytywnym trendem.

Część czwarta – Targ Stypendialny 

W ostatniej części naszego programu wszystkie organizacje zastanowiły się nad swoimi zasobami oraz potrzebami. Uczestnicy konkretnie wskazywali nam, czym mogą się dzielić z innymi i z czego są dumni, a co jest wyzwaniem i niezaspokojoną potrzebą w ich programie stypendialnym.  Dziękujemy za szczerość i liczymy, że taka ewaluacja i podsumowanie okaże się wartościowe. Pokusimy się o wypisanie kilku krótkich wniosków:

• Wiele organizacji ma mnóstwo świetnych pomysłów oraz energicznych ludzi w swoich zespołach. Brakuje im jednak poważnego partnera finansowego. Zachęcamy do współpracy!
• Spora część organizacji myślała o zapewnieniu wsparcia psychologicznego stypendyst(k)om. Jednak często wciąż jest to niezagospodarowany obszar.
• Ważnym zasobem ludzkim są ewaluatorzy i ewaluatorki, profesjonalnie oceniający napływające wnioski.
• Niektórym zależy na bliższym kontakcie ze stypendyst(k)ami i absolwent(k)ami programów. Chcą organizować więcej spotkań i tworzyć społeczność stypendystów.

Podsumowanie

Czujemy, że wielu organizatorów wyszło z tego spotkania z pogłębioną wiedzą o tym jak decydować, kto otrzyma stypendium.  Mamy nadzieję, że dla niektórych za tą refleksją pójdą pozytywne zmiany podczas organizacji przyszłych programów stypendialnych. Dla nas było to niezwykle cenne doświadczenie, po raz kolejny przekonaliśmy się o różnorodności stypendiów (a także o tym, jakie mogą być ważne). Już teraz możemy zapowiedzieć publikację, która będzie podsumowaniem dwóch spotkań z cyklu Stypendia Przyszłości III.

Jeśli wasza organizacja chciałaby przemyśleć strukturę swojego programu stypendialnego, zapraszamy do kontaktu z Arkadiuszem Klejem, który opracował dla nas to narzędzie. Z pewnością będzie w stanie pomóc waszemu zespołowi w opracowaniu struktury oraz kryteriów jakie może przyjąć wasz program, aby jego efekty były trwałe i skuteczne. To z kolei pomoże w podejmowaniu decyzji, kto otrzyma stypendium!

Dziękujemy wszystkim uczestni(cz)kom warsztatów i Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności za wsparcie i możliwość realizacji spotkania w ich siedzibie.

Do następnego razu!

Sądzisz, że to co robimy ma sens? Zostań Pionierem lub Pionierką Sprawczości na Patronite i pomóż nam docierać z wiedzą o stypendiach do wszystkich, którzy tego potrzebują!

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.