Diagnoza i ewaluacja, choć czasem trudne do przeprowadzania, muszą stać u podstaw pracy nad organizacją programów stypendialnych. W niniejszym artykule, opartym o tekst publikacji „Stypendia przyszłości : Praktyczny poradnik o programach stypendialnych”, przedstawimy wybrane wątki dotyczące zaplanowania i wdrożenia skutecznego programu oraz jego weryfikacji.

Broszura „Stypendia przyszłości” powstała jako podsumowanie krótkiego cyklu spotkań z organizacjami programów stypendialnych.

Czym jest diagnoza?

Diagnoza zakłada zbadanie społeczności, na której rzecz chcemy działać, jej potrzeb, oczekiwań, problemów. Dane w tych tematach zbieramy przez np. badania sondażowe, obserwacje, eksperymenty, wywiady, analizę
istniejących dokumentów czy raportów.

Czym jest ewaluacja?

To proces weryfikacji, czy zostały osiągnięte spodziewane przez nas rezultaty. Ewaluacja pokazuje, czy to, co robimy, ma sens, diagnozuje sposoby realizacji celu programu oraz uwiarygadnia program wśród partnerów i odbiorców.

Wyzwania podczas analiz

Wyodrębniliśmy kilka wyzwań, przed którymi stoją organizatorzy stypendialny podczas diagnozy i ewaluacji swoich programów.

1. Rosnące potrzeby młodzieży – np. o wsparcie psychologiczne stypendystów.
2. Kwestia RODO – np. zgoda na upublicznianie wizerunku podczas kampanii z absolwentami programu.
3. Przyznanie się do swojej sytuacji materialnej podczas składania wniosków o stypendia –  przy analizie programów o aspekcie socjalnym zadbajmy o odpowiednią komunikację, która nie będzie prowadzić do stygmatyzacji czy wstydu.
4. Nie bójmy się zmian! – reagujmy, gdy widzimy potrzebę zmian, nieadekwatność dotychczasowych rozwiązań.

Dr Zofia Sapijaszka z Fundacji Edukacyjnej Przedsiębiorczości, organizującej Program Stypendiów Pomostowych, wskazuje na problem tkwiący w „dysproporcj[i] w dostępie do studiów wyższych między młodzieżą ze wsi i z małych miejscowości w stosunku do młodzieży z większych miast.”

Z kolei Roksana Włodarska oraz Joanna Gajda-Wróblewska z Fundacji BNP Paribas (Program stypendialno-rozwojowy Klasa) mówią, że „główne wyzwania to niska responsywność (adresaci nie uważają tego typu badań za istotne, komunikacja wymaga ponawiania i przypominania), wysoki koszt wynajęcia profesjonalnej firmy badawczej (od kilku do kilkunastu tysięcy złotych), ryzyko błędnych interpretacji wyników przy opracowywaniu badania samodzielnie”.

Sposoby badania

Dr Zofia Sapijaszka: „W ewaluacji Programu Stypendiów Pomostowych stosujemy przede wszystkim monitoring i cztery rodzaje badań ankietowych. W każdej edycji prowadzimy badania ankietowe stypendystów I i II roku studiów oraz monitoring we wszystkich programach stypendialnych. (…) Żeby ocenić ofertę rozwojową programu, co kilka lat prowadzamy badania potrzeb stypendystów dotyczących rozwoju kompetencji i przygotowania do wejścia na rynek pracy.”

Dorota Komornicka z Funduszu Lokalnego Masywu Śnieżnika (Program Stypendialny „Z rączki do rączki”) zdradza, że ważnym elementem ewaluacji programu „są listy stypendystów do darczyńców. Dzięki temu rozwija się relacja, wzajemne zaufanie; stypendyści czują wdzięczność za wsparcie, jakie otrzymali, a darczyńcy poznają stypendystów, ich sukcesy i wzywania. Formuła listów, spotkań i rozmów to jednocześnie oryginalna, lokalna forma systematycznej ewaluacji działań. Każda zaangażowana osoba wie na bieżąco, co dzieje się w programie, jak miewają się stypendyści, jak przebiega ich rozwój.”

Z kolei Roksana Włodarska oraz Joanna Gajda-Wróblewska z Fundacji BNP Paribas mówią, że uważają różnorodnych narzędzi do ewaluacji programu. Z jednej strony jest to bieżący ze stypendystami (e-maile, spotkania, ankiety po wydarzeniach) oraz opiekunami i dyrektorami szkół. Z drugiej zaś zespół dzieli się obserwacjami podczas rada programowych, organizuje ewaluację zewnętrzną i wewnętrzną, czyli badanie 10 grup interesariuszy programu
za pomocą ankiet.

Największy sukces/ radość podczas ewaluacji

Roksana Włodarska oraz Joanna Gajda-Wróblewska z Fundacji BNP Paribas: „Danie stypendystom większego wpływu na kształt i kierunek rozwoju programu. Wdrażając ich pomysły z ewaluacji w życie, dajemy im poczucie sprawczości i wzmacniamy społeczność „Klasy”. Stypendyści ulepszają program nie tylko dla siebie, lecz także dla kolejnych roczników. My chcemy im w tym pomóc.”

Dr Zofia Sapijaszka: „Największą satysfakcję w procesie ewaluacji Stypendiów Pomostowych przyniósł nam raport wpływu. Pokazał nam bowiem, jakie realne zmiany następują w otoczeniu programu pod jego wpływem, a przede wszystkim w życiu studentów uczestniczących w programie.”

Więcej wypowiedzi organizatorów programów przyznających stypendia znajdziecie w „Stypendiach przyszłości „. Zachęcamy do lektury osoby reprezentujące podmioty, które stypendiów jeszcze nie przyznają, jak i tych, którzy planują otworzyć kolejną edycję. Miłej lektury!

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.