Kilka dni po premierze „Mapy stypendiów IV”, najświeższego badania o społecznym systemie stypendialnym w Polsce, pora na refleksję nad tym, co mówią nowe dane. Przeczytaj artykuł, by dowiedzieć się, jak zmienia się świat stypendiów i jakie megatrendy w stypendiach widzimy. 

Jak zmienia się świat stypendiów? Nowe megatrendy, które musisz znać

Wyobraź sobie, że jesteś młodą, ambitną osobą, która uczy się lub studiuje. Masz pasję, chcesz się rozwijać, ale nie zawsze masz ku temu warunki. Właśnie w takich sytuacjach wsparciem są programy stypendialne. Ale jak zmienia się system stypendiów w Polsce? Czy nadąża za aktualnymi problemami i potrzebami młodych ludzi? W tym artykule opisujemy wybrane megatrendy w stypendiach. Zapraszamy też do lektury raportu, z którego dowiedziesz się więcej!

Trend nr 1. Boom na stypendia – liczby, które robią wrażenie

Jako zespół Fundacji Dobra Sieć opublikowaliśmy „Mapę Stypendiów IV”. Kilkanaście lat doświadczeń w analizie (sprawdź poprzednie raporty) stypendiów pozwala nam na wskazanie szerszych trendów – tendencji i kierunków rozwoju.

Po pierwsze, nie da się ukryć – stypendiów jest coraz więcej. W ciągu dekady liczba programów wzrosła z 355 do 888, a organizatorów – z 309 do 671. Oznacza to, że coraz więcej instytucji dostrzega, jak ważne jest wspieranie osób w ich edukacyjnej i zawodowej drodze.

Co więcej, za tym wzrostem kryje się nowa jakość stypendiów. Coraz częściej programy nie ograniczają się już do tylko do finansowego wsparcia, lecz uwzględniają szkolenia, networking, integrację czy doradztwo zawodowe. Choć większość stypendiów nadal jest „tylko” nagrodą finansową, niektóre organizacje zaczynają wdrażać nowe sposoby wspierania rozwoju.

Trend nr 2. Więcej programów hybrydowych, mniej stypendiów socjalnych

Od 2013 roku widzimy też wyraźny wzrost liczby programów hybrydowych, czyli takich, które łączą różne kryteria (np. osiągnięcia naukowe, sportowe i artystyczne). To właśnie takie stypendia obecnie dominują.  Z drugiej strony, systematycznie maleje udział stypendiów socjalnych. Co się za tym kryje? Zmiana celów stypendiów społecznych: rzadziej mówi się o wyrównywaniu szans edukacyjnych. A „w zamian” – ważniejsze staje się promowanie talentów i wspierania osiągnięć. Czy słusznie? Cóż, alarmujące dane o ubóstwie w Polsce, trudna sytuacja finansowa studentów czy rosnące koszty życia wskazują, że stypendia nadal mogą być trampoliną dla osób w trudnej sytuacji.

Trend nr 3. Rosnące budżety na stypendia społeczne – czy na pewno?

Co ciekawe, od 2013 roku budżety społecznych programów stypendialnych wykazują stały wzrost. Może to być wynikiem profesjonalizacji działań organizatorów, którzy coraz skuteczniej pozyskują fundusze. Jednak warto podejść do informacji o wzroście finansowania z ostrożnością: choć nominalna wartość nakładów na stypendia społeczne znacząco się powiększyła, ich wartość realna nie wzrosła w takim samym stopniu. Niestety, po uwzględnieniu inflacji siła nabywcza budżetów oraz kwot stypendialnych nie uległa istotnej poprawie.

Co ważne, koszty edukacji i życia studenckiego rosną szybciej niż dostępne formy wsparcia. A powoduje to, że wiele studiujących osób jest zmuszonych podejmować pracę w trakcie nauki. I to często kosztem wyników edukacyjnych. Problemy odczuwają nie tylko studenci – brak środków na rozwój indywidualnych talentów, naukę języków obcych czy pozaszkolne zainteresowania niemal połowy rodziców w mniejszych miastach i na wsiach. Ponadto, skrajne ubóstwo nadal dotyczy niemal 2,5 miliona Polek i Polaków.

Podsumowanie: stypendia na zakręcie – co dalej?

Podsumowując, wybraliśmy trzy megatrendy w stypendiach społecznych, które pokazujemy w raporcie „Mapa Stypendiów IV”. Co z nich wynika?

1. Społeczny system stypendialny w Polsce rozwija się dynamicznie, ale przed nim jeszcze długa droga. Od 2013 roku wzrosła liczba programów i instytucji stypendialnych. Ponadto, stypendia nie zawsze opierają się tylko i wyłącznie na wsparciu finansowym.
2. Zmieniły się cele i priorytety organizatorów – rośnie popularność stypendiów wspierających rozwój talentów, a maleje liczna programów socjalnych.
3. Choć wartość budżetów programów stypendialnych i przeciętnych kwot stypendiów rośnie od 2013 roku, to uwzględniając ifnlację, ich realna wartość nie wzrosła dostatecznie, by odpowiedzieć na potrzeby i rosnące koszty życia.

Jedno jest pewne – stypendia mają moc i mogą (nadal) odgrywać ważną rolę w zmniejszaniu nierówności i wspieraniu rozwoju. Niezbędne są jednak zmiany, m.in. większa dostępność stypendiów oraz podwyższenie ich kwot, większe wsparcie dla organizacji stypendialnych i ich współpraca, a także szersze wdrożenie pozafinansowych form wsparcia, które wspierają rozwój osób z mniej zamożnych środowisk.

Źródła danych

A w artykule korzystaliśmy z różnych źródeł danych, o których piszemy szczegółowo w raporcie „Mapa stypendiów IV„:

1. „Badanie jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce. Raport z badania”,
2. „Poverty Watch 2024. Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2023–2024”,
3. „System wsparcia materialnego studentów. Raport”,
4. „Portfel studenta. Raport”,
5. „Równy dostęp do edukacji dzieci i młodzieży. Cztery lata po wprowadzeniu rządowego programu Rodzina 500+. Raport z badań”,
6. „Badanie jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce. Raport z badania”,
7. „Biedańsk. Raport o biedzie”.

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.