Artykuł uaktualniony 27 kwietnia 2022 r.

Na pytanie o to, jakie kryteria trzeba spełnić, by zdobyć stypendium można odpowiedzieć krótko – „to zależy od programu”. Każdy organizator programu indywidualnie określa zasady przyznawania stypendiów i decyduje, czym ma się charakteryzować idealny kandydat lub kandydatka.

Rodzaje kryteriów zależą od celu programu

Jeśli ma on mobilizować do większego wysiłku i nagradzać uzdolnione osoby, to program uwypukli kryteria naukowe, takie jak:

• średnia ocen,
• udział w konkursach czy olimpiadach,
• autorstwo publikacji naukowych.

Jeżeli program ma za zadanie wyrównywać szanse w dostępie do rozwoju i ma charakter socjalny, to najważniejsze w danym programie będą dochody kandydata, pochodzenie z małej miejscowości albo posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności.

Jeśli natomiast celem programu jest zachęcenie specjalistów w konkretnej dziedzinie (na przykład absolwentów medycyny lub nauk technicznych) do pracy w miejscowości organizatora (coraz częstsza praktyka w przypadku stypendiów samorządowych) lub firmie będącej organizatorem stypendium, to najważniejszym kryterium będzie posiadanie dyplomu ukończenia studiów na określonym kierunku.

Gdy celem programu jest promocja zaangażowania społecznego, to organizator postawi na kandydatów mogących pokazać swoje doświadczenia w wolontariacie.

Najczęściej jednak programy biorą pod uwagę nie jedno, a kilka z wyżej wymienionych kryteriów.

Zdarza się, że program ma bardzo wyjątkowe kryteria wynikające z profilu działalności fundatora i jego specyfiki. Przykładem mogą być stypendia oferowane młodzieży pochodzącej z rodzin górniczych albo stypendia skierowane do młodzieży chorej na cukrzycę.

Rodzaje programów stypendialnych a kryteria ich przyznawania

Na portalu Moje Stypendium wyróżniamy z uwagi na kryteria następujące rodzaje programów stypendialnych:

• naukowe (oparte na kryteriach naukowych – średniej ocen, wynikach w konkursach edukacyjnych, działalności badawczej);
• socjalne (przyznawane osobom w trudnej sytuacji życiowej, często na podstawie wysokości dochodu na osobę w rodzinie);
• sportowe (udzielane za osiągnięcia w wybranych dyscyplinach sportowych);
• artystyczne (skierowane do osób uzdolnionych artystycznie, głownie w dziedzinie sztuk plastycznych, rzeźby, muzyki i tańca – amatorów i profesjonalistów);
• inne (oparte na innych kryteriach niż powyższe kategorie, np. stypendia dla bibliotekarek).

Prawie co trzeci program stypendialny na naszym portalu ma charakter dwu- lub trzy-wymiarowy (tzn. łączy w sobie cechy kilku kategorii).

Kryterium poziomu edukacji i wieku

Zdecydowanie najwięcej programów stypendialnych w Polsce skierowanych jest do osób uczących się, a w tej grupie przeważają stypendia dla uczniów.

Organizatorzy najczęściej określają dokładnie poziom szkoły, do której ma uczęszczać kandydat albo nawet wymieniają w regulaminie konkretne placówki. Podobnie jest w przypadku stypendiów dla studentów i określania przez organizatorów listy uczelni wyższych lub kierunków.

W związku z tym, że stypendia w Polsce są w większości skierowane do uczących się, w bazie MojeStypendium.pl wyróżniono następujące kategorie odbiorców programów stypendialnych:

• uczniowie,
• studenci,
• absolwenci,
• doktoranci,
• naukowcy,
• inni (niezaliczający się do żadnego z powyższych typów odbiorców, np. bibliotekarki, diabetycy, pełnoletni sportowcy, osoby zajmujące się twórczością artystyczną).

Niektórzy organizatorzy określają dokładnie kryterium wieku – na przykład Program stypendialny „Młoda Polska” definiuje bycie młodym artystą jako wiek do 35 lat. Najczęściej jednak regulaminy programów rezygnują z określania wymaganego wieku, skupiając się na poziomie edukacji kandydatów, do których adresują stypendia.

Kryterium geograficzne

Istotnym kryterium przyznawania stypendiów jest miejsce zamieszkania, miejsce uczęszczania do szkoły lub miejsce pochodzenia kandydatów. Niektórzy organizatorzy, jak na przykład samorządy, chcą wspierać tylko osoby na terenie swojego działania. Mówimy więc o konkretnej gminie, powiecie lub jednym województwie. W przypadku programów ogólnopolskich, które maja na celu wyrównywanie szans, nierzadko wśród kryteriów można znaleźć warunek pochodzenia kandydata z małej miejscowości. Na przykład do 20 tys. mieszkańców, jak ma to miejsce w przypadku Programu Stypendiów Pomostowych , lub do 30 tys. mieszkańców, jak w Programie Stypendialnym Horyzonty Fundacji EFC.

Kryterium dochodu i osiągnięć

Każdy organizator ustala samodzielnie wymagany poziom kryterium dochodowego, kryterium średniej ocen czy liczby publikacji naukowych autorstwa kandydata. Nie istnieją żadne odgórne wytyczne prawne narzucane organizatorom społecznych programów stypendialnych. Dlatego też rekomendujemy dokładne przestudiowanie regulaminu stypendiów, które zamierzamy zdobyć.

Przykładowo, Program Stypendiów Pomostowych skierowany do rozpoczynających studia uzależnia kryterium dochodu od wysokości wskaźnika płacy minimalnej określanej przez Rząd w danym roku i ustala je na 70% jego wysokości. Oznacza to, że w roku akademickim 2021/2022 miesięczny dochód rodziny kandydata w przeliczeniu na osobę lub dochód osoby uczącej się nie mógł być wyższy niż 2107 zł. W przypadku Programu Stypendialnego Horyzonty Fundacji EFC, skierowanego do uczniów rozpoczynających naukę w liceach, w roku szkolnym 2021/2022 średni dochód w rodzinie kandydata nie może przekraczać 1 550 zł na osobę.

Kryterium osiągnięć naukowych zwykle jest szczegółowo określone w regulaminie programu. Na przykład według Programu Stypendia m.st. Warszawy im. Jana Pawła II w 2021 r. średnia ocen kandydatów nie mogła być niższa niż 4,0 (uczniowie) oraz 3,5 (studenci). Natomiast starający się o Stypendia Pomostowe na 1 rok studiów muszą wykazać się odpowiednimi osiągnięciami na maturze. Algorytm obliczenia liczby punktów zawarty jest w regulaminie Programu.

Ocena projektów, eseju lub CV

Niekiedy aplikacja do stypendium, zazwyczaj o charakterze artystycznym lub naukowym, odbywa się na podstawie kompleksowej oceny projektów opisanych przez kandydatów. Organizatorzy cenią autorskie i innowacyjne projekty, oceniają zakres merytoryczny zaproponowanego projektu badawczego. W pojedynczych przypadkach organizatorzy zwracali także uwagę na ocenę prezentacji, esejów czy listów motywacyjnych kandydatów, jak również przynależność instytucjonalną, np. członkostwo w klubie sportowym na terenie konkretnej gminy.

Podsumowując, warto przestudiować regulamin programu o którego stypendium walczymy. Gorąco do tego zachęcamy. Tam powinny znajdować się wszystkie szczegółowe wymagania względem kandydatów. W naszej wyszukiwarce stypendiów regulaminy zamieszczamy pod ogłoszeniami. Jeśli jednak coś jest niejasne, zawsze można skontaktować się z organizatorem, by pomógł w interpretacji zapisów. W ogłoszeniach umieszczanych na portalu MojeStypendium.pl, kontakt do organizatora zawsze znajduje się na dole ogłoszenia.

Życzymy powodzenia!

W artykule posłużono się danymi pochodzącymi z publikacji Fundacji Dobra Sieć, „Mapa stypendiów III. Raport z badania programów stypendialnych w Polsce 2019-2020”, oprac. Aleksandra Belina, Małgorzata Stradomska-Kalinka, Anna Weksej, Warszawa 2021. Publikacja powstała na zlecenie i została sfinansowana przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności.

Jeśli ten artykuł pomógł Wam w zdobyciu cennych informacji o stypendiach, rozwiał Wasze wątpliwości i uważacie, że takich artykułów oraz doradztwa potrzeba więcej – dorzućcie nam cegiełkę, byśmy mogli dalej Was wspierać radą i rzetelnymi artykułami!  Dziękujemy!

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.