Czy wiecie, że najdłużej działający uniwersytet na świecie znajduje się we Włoszech? Na Uniwersytecie Bolońskim nauka odbywa się nieprzerwanie od 1088 roku! Zarówno kilkaset lat temu, jak i obecnie Włochy przyciągają wielu studentów z zagranicy. Atutem jest nie tylko bogata historia i kultura, znana na całym świecie kuchnia czy piękne krajobrazy, ale także wysoki poziom nauki: ten południowoeuropejski kraj jest siedzibą wielu prestiżowych instytucji szkolnictwa wyższego.

Co więcej, kraj ten otwarty jest na zagranicznych studentów. Na włoskich uniwersytetach znajdziemy łącznie ponad 300 programów studiów jest oferowanych w języku angielskim. Jak zatem wygląda rekrutacja na studia we Włoszech? Ile zapłacimy za czesne? Na jakie programy stypendialne we Włoszech warto zwrócić uwagę? W niniejszym artykule z cyklu Kierunek: świat odsłaniamy przed Wami tajniki studiów na Półwyspie Apenińskim. Zapraszamy do lektury!

System nauki i szkolnictwa wyższego

Włoski system szkolnictwa wyższego podzielony jest na dwa sektory: uniwersytecki oraz pozauniwersytecki (obejmujący m.in. wyższe szkoły techniczne oraz artystyczne). Co ważne, sektory te różnią się od siebie nie tylko instytucjonalnie, ale także funkcjonalnie.

Sektor uniwersytecki składa się z czterech rodzajów instytucji:

• uniwersytetów państwowych,
• prawnie uznanych uniwersytetów niepublicznych,
• uniwersytetów kształcących przez internet,
• szkół wyższych i uniwersytetów o specjalnym statucie.

W skład sektora uniwersyteckiego wchodzi 95 szkół wyższych, w tym 64 uniwersytety publiczne.

Sektor pozauniwersytecki obejmuje następujące szkoły wyższe:

• z zakresu sztuk pięknych, muzyki i tańca (Alta Formazione Artistica e Musicale, AFAM),
• techniczne (Istituti Tecnici Superiori, ITS),
• językowe,
• wojskowe i dyplomatyczne.

We Włoszech, tak jak we innych krajach Unii Europejskiej, szkolnictwo wyższe odbywa się w systemie bolońskim, tj. podzielonym na trzy cykle studiów:

1. studia I stopnia, trwające zazwyczaj 3 lata i kończące się uzyskaniem tytułu licencjata (laurea di I livello);
2. studia II stopnia, które trwają zazwyczaj 2 lata. Po ich ukończeniu otrzymuje się tytuł magistra (laurea magistrale / laurea di II livello);
3. studia III stopnia – dzielą się one na studia doktoranckie (dottorato di ricerca) oraz studia kończące się uzyskaniem dyplomu specjalisty (diploma di specializzazione).

Co ważne, nie wszystkie kierunki dzielone są na powyższe cykle. Studia na kierunkach takich jak medycyna, stomatologia, farmacja i weterynaria odbywają się w cyklu zintegrowanym, łączącym studia I i II stopnia (ciclo unico). Nauka na tych kierunkach trwa 5-6 lat i kończy się uzyskaniem dyplomu magisterskiego (laurea magistrale).

Na stronie włoskiego Ministerstwa Edukacji dostępny jest dokładny diagram systemu uniwersyteckiego we Włoszech (w formacie PDF). Zamiera on również informacje o liczbie ECTSów uzyskanych w każdym cyklu studiów.

Na stronie Universitaly.it, prowadzonej przez włoskie Ministerstwo Edukacji, Uniwersytetów, i Badań (MIUR), znajduje się wyszukiwarka uniwersytetów i kierunków (w języku włoskim). Można je filtrować m.in. pod względem cyklu studiów, prowincji czy obszaru kształcenia.

Organizacja roku akademickiego

Rok akademicki we Włoszech, podobnie jak w Polsce, podzielony jest na dwa semestry. Pierwszy trwa od września lub października do stycznia lub lutego, zaś drugi semestr zazwyczaj trwa do czerwca lub lipca. Egzaminy przeprowadzane są na początku roku akademickiego (zazwyczaj we wrześniu), w środku (od połowy stycznia do końca lutego) i na końcu (od połowy maja do połowy lipca).

Rekrutacja na studia

Studenci z krajów Unii Europejskiej mogą aplikować bezpośrednio na wybrane uniwersytety we Włoszech. Procedura aplikacji odbywa się online. Jednocześnie, każda uczelnia ma swój własny system – nie istnieje scentralizowany portal aplikacyjny (taki jak np. UCAS w Wielkiej Brytanii).

Na studia można aplikować z polską maturą (w przypadku aplikacji na studia licencjackie) czy polskim dyplomem uczelni wyższej (przy rekrutacji na studia II i III stopnia). Warto jednak pamiętać, że wszystkie dokumenty muszą zostać przetłumaczone na język włoski. Przed aplikowaniem na studia należy udać się do ambasady lub konsulatu Republiki Włoskiej w Polce oraz złożyć odpowiednie dokumenty wraz z wnioskiem o dichiarazione di valore. Jest to zaświadczenie potwierdzające, że uzyskane za granicą wykształcenie pozwala na podjęcie studiów wyższych we Włoszech. Szczegółowe informacje na temat uznawania zagranicznych kwalifikacji i dokumentów znajdują się na stronie ambasady Włoch oraz na portalu Study in Italy, prowadzonym przez włoskie Ministerstwo Spraw Zewnętrznych i Współpracy Międzynarodowej.

Terminy rekrutacji różnią się między poszczególnymi uczelniami, ale zazwyczaj przyjmowanie dokumentów od kandydatów odbywa się jesienią: we wrześniu i październiku. Wyjątkiem jest rekrutacja na kierunki medyczne, która odbywa się na wiosnę.

Języki i certyfikaty

Aby podjąć naukę w języku włoskim, należy zdać egzamin potwierdzający odpowiednią znajomość języka. Uczelnie same ustalają, jaki poziom języka jest wymagany aby rozpocząć studia. W rezultacie, na niektórych uniwersytetach wystarczy znać język włoski na poziomie B2, zaś inne wymagają znajomości języka na poziomie C1 lub C2. Powszechnie akceptowanymi certyfikatami są CILS (Certificazione di Italiano come Lingua Straniera) oraz PLIDA (Progetto Lingua Italiana Dante Alighieri). W Polsce egzaminy CILS (a także kursy języka włoskiego) organizuje Włoski Instytut Kultury w Warszawie. Koszt egzaminu różni się w zależności od poziomu i wynosi od 360 do 550 zł. Co ważne, Instytut organizuje także kursy języka włoskiego (również w formie online).

Studia w języku angielskim

W przypadku rekrutacji na studia w języku angielskim najczęściej akceptowanymi certyfikatami są IELTS i TOEFL. Warto sprawdzić dokładne informacje na stronie uczelni lub skontaktować się z biurem zajmującym się obsługą studentów zagranicznych. Poziom języka wymagany do przyjęcia na studia jest ustalany indywidualnie przez każdą uczelnię.

Warto dodać, że IELTS to jedyny test, który jest uznawany przez władze imigracyjne wszystkich krajów, które wymagają tego rodzaju dokumentu. Test można zdać w British Council, którego ośrodki znajdują się w dziewięciu miastach w Polsce. Koszt egzaminu to około 800 złotych.

Co ważne, osoby rekrutujące się na kierunki medyczne (medycynę, chirurgię i stomatologię) są zwolnione z testu językowego, ale zamiast tego muszą zdać test IMAT. Jest to pisemny egzamin przygotowany wspólnie przez Cambridge Assessment Admissions Testing i włoskie Ministerstwo Edukacji. Test IMAT przeprowadzany jest w języku angielskim i sprawdza wiedzę ogólną kandydatów, umiejętność logicznego rozumowania, oraz wiedzę z przedmiotów ścisłych: biologii, chemii, matematyki i fizyki. Test przeprowadzany jest raz w roku, we wrześniu, ale zapisać się na niego należy kilka miesięcy wcześniej. Za test IMAT należy zapłacić – kosztuje on 130 euro.

Opłaty za studia

Za studia we Włoszech trzeba zapłacić czesne. Wysokość opłat ustala indywidualnie każda uczelnia. Co więcej, wysokość czesnego zależy także od czynników takich jak poziom studiów (studia II stopnia są droższe niż studia I stopnia), sytuacja ekonomiczna studenta, kierunku studiów czy tego, czy nauka odbywa się w pełnym czy częściowym wymiarze godzin. Efektem tego jest duża rozpiętość w wysokości opłat za naukę – wynoszą one od 200 do niemal 3 000 euro za rok studiów. Informacji o opłatach najlepiej szukać na stronie wybranych przez nas uczelni, a w razie wątpliwości skontaktować się z odpowiednią jednostką uniwersytetu.

Co ważne, uczelnia może zwolnić z opłaty czesnego osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej lub odznaczające się bardzo dobrymi wynikami w nauce. Wysokość czesnego często kalkulowana jest w oparciu o wskaźnik ISEE (Equivalent Economic Condition Indicator). Jeśli wskaźnik ISEE danego studenta nie przekracza 24 500 euro, jest on całkowicie zwolniony z opłaty za studia. Więcej informacji o wskaźniku ISEE można znaleźć m.in. na stronie Uniwersytetu w Bolonii. Warto jednak podkreślić, że te zasady odnoszą się przede wszystkim do włoskich studentów.

W przypadku studentów zagranicznych zasady są nieco bardziej złożone i w dużej mierze zależą od uczelni. Niektóre uczelnie pozwalają studentom zagranicznym skorzystać z powyższych zasad obliczania wysokości czesnego. W takim przypadku muszą oni zaaplikować o tzw. ekwiwalent ISEE (ISEE parificato). Różni się on od ISEE università kierowanego do stałych rezydentów Włoch. Inne uczelnie zaś otwierają osobną pulę miejsc na studia, zwolnionych z opłat czesnego, dla studentów zza granicy. Co więcej, władze niektórych regionów decydują się na przyznawanie pomocy finansowej zagranicznym studentom. A zatem, ze względu na brak scentralizowanego systemu zasad i dużą różnorodność, informacji najlepiej zasięgnąć na uniwersytetach, na które zamierzamy aplikować.

Finansowanie studiów

Wsparcie finansowe dla studentów we Włoszech można podzielić na trzy główne grupy:

1. Stypendia regionalne – przyznawane przez władze danego regionu czy prowincji. Terminy aplikacji, kryteria i wysokość stypendium, a także możliwe dodatkowe benefity, różnią się w zależności od programu. Zdarza się, że stypendia regionalne przyznawane są w pierwszej kolejności studentom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej. Dokładnych informacji najlepiej szukać na stronie uniwersytetu.
2. Stypendia uniwersyteckie. Podobnie jak w przypadku stypendiów regionalnych, dokładne kryteria i zasady różnią się w zależności od uniwersytetu. Warto podkreślić, że stypendia uniwersyteckie często przyznawane są studentom, którzy nie otrzymali stypendiów regionalnych.
3. Pożyczki studenckie. W większości przypadków to uniwersytet zawiera indywidualną umowę z bankiem. Pozwala to na preferencyjne warunki pożyczki dla studentów. Pożyczkę należy zacząć spłacać po zakończeniu nauki lub po rozpoczęciu pracy. Podobnie jak w przypadku stypendiów, konkretne warunki różnią się między uniwersytetami.

Więcej informacji na temat możliwości finansowania studiów znajdziecie także na stronie Universitaly. Co ważne, zagraniczni studenci mają także możliwość aplikacji o stypendia rządowe. Nie obejmują one jednak studiów I stopnia.

Poniżej wybraliśmy dla Was także ciekawe oferty stypendiów we Włoszech. Co więcej, cały czas monitorujemy i dodajemy do naszych baz nowe programy. Zachęcamy zatem do regularnego odwiedzania portalu. A jeśli macie jakieś pytania lub potrzebujecie wsparcia w poszukiwaniach, zachęcamy do kontaktu!

Studenci we Włoszech mają także możliwość pracy zarobkowej w niepełnym wymiarze godzin – piszemy o tym nieco więcej poniżej.

Życie we Włoszech

Zakwaterowanie

Podobnie jak w innych krajach, koszty utrzymania różnią się między sobą w zależności od miasta i regionu. Co istotne, wiele włoskich uniwersytetów prowadzi akademiki dla studentów, które zazwyczaj są tańsze niż wynajem pokoju lub mieszkania. Warto zwrócić uwagę, że uczelnie oferują kilka typów zakwaterowania dla studentów: poza akademikami (residenze universitarie e case dello studente), najlepsi studenci mogą ubiegać się o miejsca w college’ach (Collegi Universitari di Merito). Zakwaterowanie w college’u przyznawane jest na podstawie egzaminu sprawdzającego wiedzę i motywację studenta. W wielu przypadkach przewidziana jest także pula darmowych miejsc dla zdolnych osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Poza zakwaterowaniem, college oferują także indywidualny tutoring oraz wydarzenia kulturalne. Więcej informacji znajduje się na stronie stowarzyszenia skupiającego 53 college (Conferenza dei Collegi Universitari di Merito – CCUM). Zaś w przypadku krótkiego pobytu studenci mogą skorzystać pokoi gościnnych (foresterie).

Formalności

Jeśli przyjeżdżamy do Włoch na mniej niż 90 dni, wystarczy mieć ze sobą paszport lub dowód osobisty. Jeśli planujemy zostać dłużej, warto po przyjeździe zgłosić się do lokalnego posterunku policji i wypełnić deklarację pobytu (dichiarazione di presenza) dla obywateli UE. Choć nie jest to obowiązkowe, może ułatwić późniejsze formalności.

Obywatele krajów Unii Europejskiej, które planują pobyt we Włoszech na dłużej niż 90 dni, muszą zarejestrować się w lokalnym biurze meldunkowym (Anagrafe). Poza wypełnieniem odpowiedniego formularza, należy przedstawić dokumenty takie jak zaświadczenie o przyjęciu na studia, potwierdzenie posiadania odpowiednich środków finansowych na utrzymanie się, oraz dowód posiadania ubezpieczenia zdrowotnego. Kartę stałego pobytu we Włoszech uzyskuje się po 5 latach ciągłego mieszkania w kraju. Szczegółowe informacje na temat formalności związanych z uregulowaniem pobytu znajdują się na stronie włoskiej policji.

Aby rozpocząć studia, a także załatwić podstawowe formalności takie jak m.in. otwarcie konta w banku, rejestracja w systemie opieki zdrowotnej czy podpisanie umowy najmu mieszkania, należy uzyskać włoski numer podatkowy (codice fiscale). Można go uzyskać w lokalnych urzędach podatkowych.

Praca podczas studiów

Aby podjąć pracę podczas studiów we Włoszech, nie trzeba dodatkowych zezwoleń. Należy jednak pamiętać, żeby przed rozpoczęciem pracy mieć przyznany numer podatkowy (o którym piszemy wyżej) oraz założyć konto w banku. Co istotne, studenci mogą pracować maksymalnie 20 godzin tygodniowo w trakcie roku akademickiego. Podczas wakacji dozwolona jest praca w większym wymiarze godzin.

Inne możliwości wyjazdu do Włoch

Jeśli myślisz o studiach lub pracy we Włoszech, ale nie chcesz od razu podejmować decyzji o wyjeździe na kilka lat, warto skorzystać z wymiany studenckiej lub praktyk zawodowych. Co ważne, dofinansowanie w ramach programu Erasmus+ można uzyskać zarówno na wymianę studencką, jak i praktyki zagraniczne.

Jeśli myślisz o wymianie studenckiej w ramach Erasmus+, warto przede wszystkim zasięgnąć informacji na uczelni, czy jest możliwość wyjazdu do Włoch w ramach Twojego kierunku studiów. Wiele uczelni ma także podpisane umowy bilateralne z uniwersytetami w Europie i poza – możesz również starać się o wyjazd w ramach indywidualnej wymiany studenckiej. Warto jednak pamiętać, że w takim przypadku procedury i wysokości stypendiów mogą być bardzo zróżnicowane.

Aby wyjechać na praktyki w ramach programu Erasmus+, również warto zacząć od przejrzenia oferty uczelni oraz dopytania o procedury na Twoim kierunku w Biurze Współpracy z Zagranicą lub analogicznej jednostce. Szczegółowe informacje na temat praktyk znajdziesz także na stronie Komisji Europejskiej.

Warto pamiętać, że w ramach programu Erasmus+ można spędzić za granicą łącznie maksymalnie 12 miesięcy na każdy cykl studiów. Limit ten odnosi się łącznie do wymiany studenckiej oraz praktyk (jeśli oczywiście odbywają się w jednym cyklu studiów).

Poza studiami i praktykami, Europejski Korpus Solidarności umożliwia wyjazd na krótko- i długoterminowe projekty wolontariackie w wielu organizacjach w Europie – w tym we Włoszech. Wolontariusz ma zapewnione m.in. wikt i opierunek, kieszonkowe, lekcje lokalnego języka. Warto pamiętać, że udział w projektach mogą wziąć osoby w wieku 18-30 lat.

Na jakie programy stypendialne we Włoszech warto zwrócić uwagę?

Stypendia rządu włoskiego

Stypendia rządu włoskiego na studia II stopnia, staże i kursy językowe
Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Współpracy Międzynarodowej Włoch oferuje stypendia dla studentów i naukowców, którzy pragną odbyć studia II stopnia, staże dla doktorantów lub kursy językowe we Włoszech. Termin aplikacji na rok 2022/23 minął w czerwcu. Jak tylko otworzy się nowy nabór, poinformujemy o nim na naszej stronie.

Stypendia na studia doktoranckie

Stypendia na studia doktoranckie na Scuola Normale Superiore
Wszyscy studenci przyjęci na studia doktoranckie na Scuola Normale Superiore otrzymują stypendium. Obejmuje ono także dodatek na zakwaterowanie i prawo do bezpłatnych posiłków na terenie uczelni. Termin aplikacji na studia na Wydziale Nauk Ścisłych oraz Wydziale Nauk Społecznych i Politycznych mija 25 sierpnia 2022 r.

Stypendia doktoranckie na European University Institute we Florencji
Europejski Instytut Uniwersytecki jest organizacją międzynarodową. Został powołany do życia w 1972 roku przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich. EUI prowadzi w pełni finansowane czteroletnie studia doktoranckie. Instytut składa się z czterech departamentów: Nauk Politycznych i Społecznych, Ekonomii, Prawa oraz Historii i Cywilizacji. Uzyskay w EUI doktorat uzyskany należy do najbardziej cenionych w Europie i na świecie. Termin aplikacji mija 31 stycznia 2023 r.

Stypendia doktoranckie na GSSI w L’Aquili
Gran Sasso Science Institute w L’Aquili przyznaje stypendia doktoranckie w następujących dziedzinach: astrofizyka cząstek, matematyka w naukach przyrodniczych, społecznych i naukach o życiu, informatyka, nauka o regionach oraz geografia ekonomiczna. Program doktorancki trwa 4 lata. Termin aplikacji na rok 2022/23 minął w czerwcu. Monitorujemy nabory na stypendia zagraniczne i informacja o naborze na kolejny rok pojawi się na portalu.

Stypendia na studia doktoranckie z dziedziny ekonomii, analityki i teorii decyzji
Economics, Analytics and Decision Sciences (EADS) to międzynarodowy program studiów doktoranckich prowadzony przez IMT School, jedną z sześciu Szkół Doskonałości we Włoszech i jedną z najwyżej ocenianych szkół wyższych w Europie. Oficjalnym językiem szkoły jest angielski. Poza stypendium finansowym studenci otrzymują bezpłatne zakwaterowanie i wyżywienie. Mają oni także możliwość realizacji projektów badawczych pod nadzorem uczelni partnerskich (studia dwudyplomowe). Termin aplikacji na rok 2022/23 już minął, jednak stypendium organizowane jest co roku. Gdy tylko pojawi się nowy nabór, dodamy informację do naszej bazy.

Stypendia krótkoterminowe

Stypendia Fundacji Bogliasco
Fundacja Bogliasco oferuje miesięczny pobyt w malowniczej włoskiej wiosce artystom i naukowcom mającym szczególne osiągnięcia w sztuce lub naukach humanistycznych. Stypendia Bogliasco są przyznawane utalentowanym artystom i naukowcom bez względu na narodowość czy wiek. Stypendium obejmuje zakwaterowanie i wyżywienie. Nie pokrywa kosztów transportu. Termin aplikacji minął w kwietniu, jednak stypendium organizowane jest dwa razy do roku roku. Nowy nabór jest planowany na wrzesień 2022 r. – dodamy o nim informację do naszej bazy.

Stypendium Fundacji Lemmermanna na badania naukowe w Rzymie
Fundacja Lemmermanna przyznaje limitowaną liczbę stypendiów studentom studiów magisterskich oraz doktoranckich na pokrycie kosztów badań w zakresie studiów klasycznych i humanistycznych. Temat badań musi być związany z Rzymem lub rzymską kulturą od okresu przedrzymskiego do współczesności. Termin aplikacji w minął w marcu 2022 roku. Monitorujemy nabory na stypendia zagraniczne i informacja o naborze na kolejny rok pojawi się na portalu.

Stypendia dla absolwentów i naukowców

Policy Leader Fellowship: stypendium dla działaczy politycznych i społecznych
Policy Leader Fellowship to globalny program organizowany przez EUI dla osób zawodowo zajmujących się polityką, społeczeństwem obywatelskim (pracującymi np. w polityce, samorządzie, mediach czy organizacjach pozarządowych) na wczesnym i średnim etapie kariery z całego świata. Program ma na celu wspieranie rozwoju umiejętności zawodowych. Stypendyści uczestniczą warsztatach, szkoleniach, sesjach rozwoju umiejętności, konferencjach i innych wydarzeniach. Stypendia trwają pięć lub dziesięć miesięcy. Termin aplikacji na rok 2022 już minął. Informację o nowym naborze dodamy do naszej bazy gdy zostanie ogłoszony.

Max Weber Programme – stypendia podoktorskie we Florencji
Program adresowany jest do młodych naukowców, którzy nie wcześniej niż pięć lat temu uzyskali stopień doktora w dziedzinie nauk humanistycznych oraz społecznych. Osoby zakwalifikowane do udziału w programie będą mogły odbyć trwający od 12 do 36 miesięcy staż w European University Institute we Florencji. Termin aplikacji na rok 2022 już minął. Informację o nowym naborze dodamy do naszej bazy gdy zostanie ogłoszony.

Przydatne linki

• Strona Włoskiego Instytutu Kultury w Warszawie – informacje o egzaminach i kursach językowych: iicvarsavia.esteri.it
• Study in Italy – strona prowadzona przez włoskie Ministerstwo Spraw Zewnętrznych i Współpracy Międzynarodowej: studyinitaly.esteri.it
• Strona Ambasady Włoch: ambvarsavia.esteri.it
• Universitaly – strona zbierająca informacje o studiach we Włoszech, zawiera też wyszukiwarkę uczelni i kursów, prowadzona przez włoskie Ministerstwo Edukacji: www.universitaly.it
• Strona włoskiego Ministerstwa Edukacji, Uniwersytetów i Badań: www.mur.gov.it

Jeśli ten artykuł pomógł Wam w zdobyciu cennych informacji o studiowaniu we Włoszech i uważacie, że takich artykułów oraz doradztwa potrzeba więcej – dorzućcie nam cegiełkę, byśmy mogli dalej Was wspierać radą i rzetelnymi artykułami!  Dziękujemy!

Podczas tworzenia artykułu korzystaliśmy z informacji dostępnych na stronach: studyinitaly.esteri.it, eurodesk.pl, lagunita.education, cimea.it, wlochy.studiaweuropie.eu, uniersitaly.it.

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.