Czas od wiosny do jesieni to dla wielu osób okres ważnych wyborów związanych z edukacją. Maturzyści planują pójście na studia, a wielu studentów podejmuje decyzje o kontynuowaniu edukacji, zmianie uczelni czy kierunku. Pomocnym drogowskazem dla wielu osób są rankingi uczelni. Na co warto zwrócić uwagę, korzystając z rankingów? Jakie aspekty funkcjonowania uczelni są w nich oceniane? W artykule odpowiadamy na te i inne pytania związane z rankingami szkół wyższych.

Rankingi uczelni – co warto o nich wiedzieć?

W 2021 roku na naszym portalu opublikowaliśmy artykuł o rankingach uczelni, w którym autorka artykułu, Ola, omawia kluczowe kwestie związane z rankingami szkół wyższych.

Jak i dlaczego powstały rankingi uczelni?

Historia krajowych rankingów sięga XIX wieku, zaś pierwszy międzynarodowy ranking szkół wyższych został opublikowany dopiero 100 lat później – na początku XXI wieku. Był to Academic Ranking of World Universities (ARWU), przygotowany przez Center for World-Class Universities działające przy Uniwersytecie Shanghai Jiao Tong w Chinach. W Polsce zaś pierwszy ranking miesięcznika „Perspektywy” został opublikowany w 1999 roku – do dziś dzień cieszy się popularnością wśród maturzystów, studentów i rodziców.

A po co tworzone są rankingi uczelni? Jak pisze Ola,

współcześnie, gdy liczba uczelni oraz studentów na świecie jest ogromna, paląca wydawała się kwestia stworzenia praktycznych narzędzi, dzięki którym łatwiej jest dokonywać wyboru studiów. Innymi słowy, rankingi pomagają sprawdzić, jakie są najlepsze bądź najpopularniejsze kierunki studiów w kraju lub na świecie.

Co ciekawe, liczba rankingów uczelni cały czas rośnie. Jednocześnie istotne jest, aby przy tworzeniu i ulepszaniu rankingów trzymać się pewnych wytycznych, które zapewnią wysoką jakość przygotowywanych zestawień.

W zeszłorocznym artykule Ola pisze o najważniejszym dokumencie który zbiera wytyczne dotyczące tworzenia rankingów szkół wyższych – czyli Berlińskich Zasadach dot. Rankingów Szkół Wyższych: „IREG Berlin Principles of Academic Rankings”.

Ramy te stworzyła Międzynarodowa Grupa Ekspercka ds. Rankingów (International Ranking Expert Group – IREG). Można mieć zatem nadzieję, że dzięki tej inicjatywie rankingi na całym świecie będą bardziej spójne i rzetelne.

Z pewnością modelowe rozwiązania w układaniu rankingów mogą być pożyteczne zarówno dla twórców rankingów, jak i ich czytelników.

Co więcej, warto zwrócić uwagę że rankingi uczelni mogą pełnić wiele ról. W swoim artykule Ola wymiena kilka przykładów na podstawie strony IREG. A zatem rankingi mogą, m.in. odpowiadać na potrzebę uzyskania informacji o pozycji uczelni, pobudzać konkurencję między szkołami wyższymi, także w zakresie finansowania, czy sprzyjać odróżnianiu różnorodnych typów uczelni czy kierunków studiów.

Poniżej uzupełniamy i aktualizujemy informacje zebrane w artykule Oli. Jeśli jesteście głębiej zainteresowani rankingami szkół wyższych, zachęcamy do lektury artykułu z 2021 roku. Co ważne, znajdziecie tam także bibliografię do dalszych poszukiwań 🙂

Rankingi uczelni na świecie

Jakie są zatem najpopularniejsze rankingi uczelni na świecie? Najczęściej przywołuje się następujące zestawienia:

• Academic Ranking of World Universities (ARWU),
• Times Higher Education World Universities Ranking,
• QS World University Rankings,
• CWTS Leiden Ranking oraz
• SCIMAGO Institutions Ranking.

Warto jednak podkreślić, że – mimo ogólnie przyjętych zasad, którymi powinni kierować się twórcy rankingów – nie ma obiektywnego rankingu uniwersytetów.

Dlaczego? Przede wszystkim, za rankingami stoją różnorodne podmioty: uniwersytety, firmy, czasopisma. Po drugie, każda instytucja ma swoje zasady, według których dobierane są uczelnie do porównania. Sprawia to, że różnica w liczbie uniwersytetów porównywanych w różnych rankingach może wynosić nawet kilkaset instytucji. Co więcej, każdy twórca rankingu przyjmuje swoje wskaźniki sukcesu uczelni. Przykładowo, CTWS Leiden Ranking ustanowił wskaźniki, które stanowią o równości płci na porównywanych uczelniach, podczas gdy twórcy ARWU w ogóle nie biorą takich kryteriów pod uwagę.

Ranking szkół wyższych w Polsce

Tak jak pisaliśmy wyżej, ranking miesięcznika „Perspektywy” od momentu powstania w 1999 roku cieszy się niesłabnącą popularnością wśród zainteresowanych osób. Co ważne, ranking „Perspektyw” został zatwierdzony przez IREG (wspominanej wyżej Międzynarodowej Grupy Eksperckiej ds. Rankingów). Oznacza to, że spełnił on szczegółowe kryteria jakości wyznaczone przez Grupę.

Warto także zwrócić uwagę, że Ranking Szkół Wyższych Perspektywy 2021  to w istocie cztery rankingi: uczelni akademickich, uczelni niepublicznych oraz publicznych uczelni zawodowych, a także ranking kierunków studiów. 

Praktyczne aspekty rankingów szkół wyższych – jak korzystać z rankingów?

Jak zatem połapać się w tak różnorodnych i szerokich rankingach uczelni? Zanim podpowiemy, czym naszym zdaniem warto kierować się przy wyborze uczelni, przyjrzyjmy się jakie mogą być korzyści rankingów, a za co są one krytykowane.

Korzyści rankingów

Potencjalnych zalet i korzyści, jakie z rankingów uczelni mogą wynieść różnorodne grupy – maturzyści, studenci, pracownicy naukowi, decydenci – jest wiele. Co ważne, każda osoba szuka innych informacji i różne aspekty funkcjonowania uczelni będą dla niej mniej lub bardziej istotne. Ponadto, tak jak wspominaliśmy we wcześniejszej części artykułu, szczegółowe kryteria mogą się różnić między rankingami. W swoim artykule Ola wymieniła kilka przykładowych korzyści:

Po pierwsze, niektóre globalne rankingi z pewnością cieszą się dużą popularnością. W praktyce oznacza to na przykład, że mogą zachęcać nowych, potencjalnych studentów do aplikowania na zagraniczną uczelnię. Zatem wysoka pozycja w rankingu, ciekawy opis osiągnięć danej społeczności akademickiej może sprawić, że na uniwersytetach pojawi się więcej uzdolnionych osób z całego świata.

Po drugie, (…) dzięki przejrzystym, prostym zestawieniom osiągnięć różnych uczelni, wiele osób dowiaduje się o nich więcej. Ponadto, może to przyczynić się do wzrostu zaufania społecznego do szkolnictwa wyższego.

Krytyka rankingów

Przede wszystkim, nie należy rankingów traktować jako obiektywnych wyznaczników jakości uczelni. Jak wspominaliśmy wcześniej, w rankingach brane są pod uwagę różnorodne kryteria, trudno zatem porównywać pozycje uczelni między rankingami.

Co więcej, samo pytanie co oznacza „jakość uczelni” pozostawia duże pole do dyskusji. Przy tak dużej różnorodności instytucji, a także, w światowej perspektywie, biorąc pod uwagę różnice kulturowe, różnorodne podejście do nauczania i oceniania wyników w nauce, niemożliwym jest ustalenie obiektywnych kryteriów z którymi zgodzą się wszyscy zainteresowani.

Nie wszyscy eksperci oceniają pozytywnie metody używane przy tworzeniu rankingów, takie jak np. badania ankietowe. Przypomnijmy wnioski przedstawione w artykule z zeszłego roku:

(…) rankingi posługują się wyłącznie danymi ilościowymi. Pomaga to z pewnością w konstruowaniu list i porównywaniu uczelni, lecz brak danych jakościowych nie pozwala pokazać zróżnicowanej rzeczywistości, oddać wielu szczegółów i unikalnych cech danego środowiska akademickiego.

Niektórzy eksperci wskazują też, że rankingi nie tylko odzwierciedlają, ale też wspierają koncentrację zasobów i prestiżu w instytucjach najbardziej zasobnych i najbardziej znanych. Podkreśla się też, że bardzo trudno instytucjom z mniejszymi zasobami realnie konkurować w tych zestawieniach.

Jak korzystać z rankingów?

Rankingi mogą być pomocnym narzędziem, które ułatwi nam decyzję wyboru uczelni. Jednocześnie warto pamiętać, aby nie traktować ich jako jedynego wyznacznika jakości szkół wyższych.

Przygotowaliśmy dla Was trzy proste wskazówki, które – mamy nadzieję – ułatwią Wam korzystanie z rankingów:

1. Pomyślcie, jakie kryteria są dla Was najważniejsze przy wyborze uczelni. Poza kryteriami, które da się obiektywnie zmierzyć i porównać (np. publikacje naukowe, pozycja absolwentów na rynku pracy itp.), na satysfakcję ze studiowania składa się wiele czynników indywidualnych dla danej osoby. Dlatego przy wyborze uczelni warto zastanowić się co jest dla Was ważne. Czy wolicie mieszkać i studiować w dużym, czy małym mieście? Czy na wybranej uczelni działają koła naukowe zgodne z Waszymi zainteresowaniami? Do jakich krajów można pojechać na wymianę studencką w ramach studiów? Jeśli możecie, warto także wybrać się na dni otwarte wybranych szkół wyższych, porozmawiać ze studentami, absolwentami i kadrą.
2. Sprawdźcie metodologię rankingu, zanim z niego skorzystacie. Na stronie rankingu zazwyczaj można łatwo znaleźć mniej lub bardziej szczegółowo opisane kryteria brane pod uwagę przy ocenie uczelni. Dzięki temu można lepiej zrozumieć, co kryje się za przyznaną danej szkole wyższej pozycji.
3. Pamiętajcie, że końcowa decyzja należy do Was.  A jeśli nie uda się Wam za pierwszym razem dostać na wymarzoną uczelnię, zawsze możecie spróbować ponownie – albo odkryć, że inna uczelnia jest tą Waszą wymarzoną 🙂

Chcecie dowiedzieć się więcej?

Moje Stypendium to nie tylko portal z ogłoszeniami i merytorycznymi artykułami o edukacji. To także comiesięczny newsletter w którym wybieramy dla Was najciekawsze oferty czy praktyczne kalendarium stypendialne. Zachęcamy także do dołączenia do grupy na Facebooku, gdzie możecie zadawać nam pytania, dzielić się wiedzą i doświadczeniami.

Jeśli chcecie, możecie także wesprzeć naszą Fundację – nie tylko finansowo! Dzięki Waszemu wsparciu będziemy mogli docierać do jeszcze większej ilości osób z darmowymi, rzetelnymi informacjami o różnorodnych możliwościach rozwoju. Zerknijcie tutaj, żeby dowiedzieć się jak możesz nam pomóc uwolnić wiedzę o stypendiach 🙂

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.